Wat is een Leerecosysteem?

Het leerecosysteem is de leef- en leeromgeving waarin een kind of jongere opgroeit. Het gezin waarin iemand opgroeit – en alles wat je daardoor aan hulpbronnen meekrijgt of juist niet – is heel bepalend voor de kansen die iemand krijgt in de rest van het leven. Daarnaast is de buurt of de wijk waarin iemand opgroeit van belang: de sociale en fysieke voorzieningen die daar aanwezig zijn of juist ontbreken, kunnen kansengelijkheid versterken of afremmen. Dit alles vormt samen een leerecosysteem.

De lezing en het onderzoek

Natasha presenteerde die middag de bevindingen uit haar onderzoek en legde uit hoe kansenongelijkheid eruit kan zien, bijvoorbeeld in gezondheid en levensverwachting. Ze vertelde dat uit onderzoek gebleken is dat hoogopgeleiden langer in goede gezondheid leven dan lager opgeleiden. Dit kan komen door stress, financiële onzekerheid met betrekking tot huisvesting of het onderhouden van een gezin. 

Nog een interessante bevinding: Kinderen en jongeren worden vaak verteld dat als ze maar goed hun best doen, ze alles kunnen bereiken. Dit is helaas niet waar. Je gezin, omgeving, stad en de voorzieningen die je daarin voorhanden hebt, hebben daar invloed op. Je kunt het simpelweg niet alleen. Maar er zijn uitzonderingen op de regel, Natascha’s onderzoeksvraag luidde daarom dan ook: Waarom lukt het individuen/gezinnen soms wél om kansen te pakken in een omgeving waar ze niet voor het oprapen liggen?

Soms lukt het wél

Volgens Natascha komt dat door de volgende drie factoren:

1. Oorzaken die samenhangen 
   Vaak spelen meerdere oorzaken mee in kansen(on)gelijkheid, bijvoorbeeld laaggeletterdheid en armoede. In plaats van het richten op één factor en deze te proberen te verbeteren, is het beter om oog te hebben voor het grotere geheel en de samenhang van negatieve invloeden te zien.
   
   
2. De generatiespiraal
   (On)gelijke kansen gaan ook over van generatie op generatie, zoals onderwijsvoorkeur of voedingspatronen.
   
   
3. De rol van gidsen en gezien worden
   Het kost lef om deze patronen te doorbreken. Gidsen helpen daarbij. Een gids is iemand die je helpt, inspireert, je iets laat inzien of een ander perspectief geeft. Daarin kan de cultuurprofessional dus een belangrijke rol spelen! Kunst en cultuur kunnen een middel zijn om kinderen of jongeren een eigen stem te geven en de kansengelijkheid van in Zaanstad te vergroten.

Gidsen

Natascha vroeg of er deelnemers waren die gedurende hun leven zo’n gids hebben gehad en deze ervaring wilde delen met de rest. Een deelnemer, theaterdocent, noemde een regisseuse waarbij hij stage bij liep. Zij gaf hem het zelfvertrouwen dat hij nodig had om in zichzelf te geloven. Een ander had een anti-gids. Tijdens haar jeugd waarin ze weinig kansen kreeg vanuit haar gezin en omgeving, vertelde haar anti-gids haar dat het haar niet zou lukken op school. Als reactie werkte ze keihard om het tegendeel te bewijzen. Een ander noemde haar muziekdocent, die haar had horen zingen en aanmoedigde om auditie te doen voor de schoolmusical, hij gaf haar het duwtje in de richting van de muziek. 

Uit de zaal kwam enthousiast grappend: ‘Nu willen we allemaal gids worden!’ Natascha antwoordde daarop dat het gids zijn meer een houding is dan een functie. Oprecht zijn, écht luisteren, inzichten geven, kennis en ervaring delen, is daarbij heel belangrijk.

Aan de slag: eigen leerecosysteem in kaart

Na de lezing en een korte pauze maakten de deelnemers een invulopdracht, waarin ze door middel van een aantal vragen het leerecosysteem voor cultuureducatie van hun eigen jeugd in kaart brachten. Op basis daarvan wisselden ze in tweetallen hun bevindingen uit. Zo kregen de deelnemers inzicht in hoe een leerecosysteem voor cultuureducatie eruit kan zien. 

Tot slot werd de middag afgesloten met een korte quiz. Deelnemers mochten staan bij ‘ja’ en blijven zitten bij ‘nee’. Een groot deel van de groep stond op bij de vragen ‘Ga je morgen je collega’s vertellen over het leerecosysteem?’ en ‘Zie jij jezelf als gids voor kinderen en jongeren in Zaanstad?’.

Bij de laatste vraag werd er unaniem gestaan en ja beantwoord, namelijk ‘Heb je zin in een borrel??’ Waarna er in de foyer van het Zaans Toneelhuis gezellig werd nagepraat en ervaringen uitgewisseld.